Je kunt er vlees of vis in bakken, je kunt er taart mee maken of het op je boterham smeren, maar wat is nu eigenlijk het verschil tussen boter en margarine? Libelle Lekker zocht het voor je uit.

Boter

• wordt vaak naar verwezen als 'echte' boter of 'goede' boter om aan te duiden dat het om koemelkboter gaat. Ze wordt gemaakt van melk en is dus een zuivelproduct. Om 1 kg boter te maken, is ongeveer 20 à 25 liter melk nodig.
• mag alleen boter genoemd worden als er tenminste 80% melkvet in zit. Boter bevat dierlijke vetten.
• is een natuurlijke bron van vitamine A (goed voor de schildklier en bijnieren) en D (dat de opname van calcium bevordert).
  
• is beperkt houdbaar, ongeveer 1 à 2 weken. Je bewaart ze in de koelkast. Als je boter lange tijd wilt bewaren, leg je ze beter in de diepvriezer.
• laat je eerst op kamertemperatuur komen alvorens je ze smeert, omdat ze anders te hard is.
• heeft een onovertroffen romige smaak. Daarom wordt ze vaak gebruikt voor gebak.
• kan heel erg verschillen van kwaliteit. Dat heeft te maken met de soort melk die gebruikt wordt enerzijds, die afhankelijk is van de soort koe en haar voeding, en de productiewijze anderzijds: wordt de boter machinaal of met de hand gemaakt? Zeker in Frankrijk wordt het maken van boter heel ernstig genomen: het karnen gebeurt er soms nog met de hand. Dat gebeurt volgens de baratte-methode, waarbij de room gekarnd wordt met twee houten spatels.
• de lekkerste boter wordt gemaakt van rauwe melk, die dus niet gepasteuriseerd is. Dat zorgt er wel voor dat ze minder lang houdbaar is.
• boter kun je gebruiken om iets in te bakken, om gebak mee te maken of om op je brood te smeren. Om in te bakken gebruik je best geklaarde boter, hieronder lees je waarom.

Geklaarde boter

• op basis van boter, niet van margarine.
• wordt gemaakt door de melkbestanddelen te scheiden van het vet. Daardoor kun je geklaarde boter ook gebruiken om te bakken op hogere temperatuur: het zijn immers de melkbestanddelen die vlugger verbranden en zwarte spikkeltjes in je gesmolten boter veroorzaken.
• maak je makkelijk zelf. Hier ontdek je hoe.

Grasboter

• wordt gemaakt van zomermelk, melk van koeien die in de zomermaanden buiten hebben kunnen grazen van mals gras.
• is geler van kleur en kun je makkelijker smeren.
• aan boter van wintermelk wordt dikwijls plantaardige gele kleurstof toegevoegd.

Margarine

• werd in 1869 uitgevonden door de Franse geleerde Hippolyte Mège-Mouriès, omdat Napoleon III voor z'n leger een goedkoper en langer houdbaar alternatief voor de dure boter zocht. Margarine werd daarom vroeger ook wel 'boter voor de armen' genoemd.
• is bijna altijd gemaakt van plantaardige oliën en vetten die hoofdzakelijk uit meervoudig onverzadigde vetzuren en transvetten bestaan. Met name die transvetten hebben een slechte naam: ons lichaam moet veel moeite doen om ze te verwerken. Boter en margarine bevatten ongeveer evenveel vet, alleen zijn dat bij boter verzadigde vetten, en bij margarine onverzadigde.
• bevat geen natuurlijke vitamine A en D. De fabrikanten voegen deze toe, maar wel in een hogere dosis dan de natuurlijke vitaminen in boter.
• is ook smeerbaar als ze recht uit de koelkast komt.
• zorgt, als je ze in gebak gebruikt, voor een luchtiger effect dan echte boter.
• niet alle margarines zijn voor alles even geschikt. Sommige types bevatten veel water, waardoor ze erg spatten als je ze zou gebruiken om in te bakken. Kijk daarom op de verpakking of de margarine geschikt is om in te bakken ('bakboter' in de volksmond), of eerder om je boterhammen mee te smeren.
• behalve margarine bestaat er ook minarine of halvarine: dat is een margarine met verlaagd vetgehalte. Ze bevat de helft minder vet dan gewone margarine en boter, en bevat meestal goede, onverzadigde vetten. Deze soort margarine wordt daarom vaak aanbevolen om op je boterham te gebruiken.

Wat gebruik je nu best: boter of margarine?

Boter heeft beslist de lekkerste smaak én is bovendien een puur product zonder veel toevoegingen. Je kunt het voor zowat elke bereiding in de keuken gebruiken. Alleen, boter bevat veel dierlijke, verzadigde vetten en die zijn niet zo goed voor je gezondheid, ze vergroten het risico op hart- en vaatziekten.

Margarine wordt gemaakt in de fabriek en is een vaak sterk bewerkt product met allerhande toevoegingen. Daar staat wel tegenover dat margarine gemaakt wordt van plantaardige vetten en daarom meer goede, onverzadigde vetzuren bevat. Margarine is goedkoper dan boter en heeft een minder uitgesproken smaak.

In de nieuwe voedingsdriehoek is zijn boter en harde margarines oranje en zachte margarine, net als plantaardige oliën, groen. Er wordt voor je gezondheid aangeraden om oranje voedingsmiddelen zo veel mogelijk te vervangen door groene. Maar af en toe een stukje cake met roomboter, wat kruidenboter op je brood of een stukje vlees of vis in een botersausje kan gerust. Je moet er alleen niet mee overdrijven.

Recepten met echte boter

Volg ons op Facebook, Instagram, Pinterest, YouTube en schrijf je in op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle nieuwtjes!

 Lees ook …

Boter vervangen in gebak?

20 lekkere recepten met kruidenboter